Gitti SSK geldi Bağkur: Yeni düzenlemede neler var?

T.C. Essen Başkonsolosluğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşesi Osmanbey Şahin ile vatandaşın kafasını çok karıştıran Türkiye’den borçlanarak emeklilik ve bilgi paylaşımı konularını konuştuk. Söyleşi sonunda aklınıza takılan sorular için mutlaka ataşeliklere başvurulmasını tavsiye ediyoruz.

Türkiye’de borçlanarak emekli olanların emekliliklerinin SGK tarafından iptal edildiği ve ödenen maaşların geri istendiği bir süreç var. Neden SGK bu iptalleri yapıyor?

Osmanbey Şahin: Borçlanarak emekli olan bazı vatandaşların, usulüne uygun olmayan çalışmaları tespit edilmiş, emeklilikleri SGK tarafından iptal edilmiş ve bir de, kurumdan şimdiye kadar almış oldukları emekli maaşları yersiz olduğu için faiziyle birlikte geri istenmiştir. Bundan sonra tespit edilen vaka olursa da, aynen böyle olacak. Sizin usulüne uygun çalışmadığınız, tamamen uyduruk ve kurumu zarara uğratacak şekilde yapmış olduğunuz çalışma tespit edilirse, aylığınız iptal edilecek almış olduğunuz aylıklar faiziyle beraber geri tahsil edilecektir. Hiçbir şekilde indirim yapılmayacaktır. SGK’nın usule aykırı çalışma tespit ettiğinde vatandaşı bilgilendirerek, “Eğer siz usulüne uygun çalışırsanız, biz sizin işlemlerinizi tekrar devam ettireceğiz” diye yardımcı olduğu durumlar da var.

Peki devlet bunu nasıl tespit ediyor, tek tek herkesi inceliyor mu?

Şahin: SGK müfettişleri zaman zaman şüpheli gördükleri bir şey üzerine veya şikayet üzerine inceleme başlatırlar ve orada usulüne uygun olmayan çalışma tespit ettikleri zaman emekliliği iptal ederler. Hakkınızda doğrudan sizinle ilgili bir şikayet yoksa, çalıştığınız işletme mercek altında olan bir işletme değilse, bu işleri usulsüz olarak yapan paravan bir şirket değilse, vatandaşlarımızın 50`sini, 100’ünü aynı yerde çalıştırmış bir işletme değilse vatandaşlarımız müsterih olsunlar; herkesin çalışması usulüne uygun mudur değil midir diye Sosyal Güvenlik Kurumu bu çalışmaları bu teftişleri yapmayacaktır. SGK hiçbir zaman Almanya`dan Türkiye`ye gitmiş ve orada üç beş gün çalışmış insanları takip etmez. Şüpheli durumlarda da hemen karar vermez birincisi vatandaşa sorar ikincisi çevreye sorar, iş yerine sorar ve onu tespit eder. Zaten o iş veren de şüpheli, mimli bir işverendir. Bu durumda kişinin çalışması usule uygun olmadığı gerekçesiyle emeklilik hakkını iptal eder ve ödediği paraları geri tahsil eder.

Emeklilik aylığı iptal edilen kişi mağdur mudur? Nasıl bir çözüm bulunabilir?

Şahin: Hayır değildir, çünkü usulüne uygun çalışmamıştır oraya gidip orada (iş yerinde) bulunmamıştır. Burada elbette o şirket sahibine de bir yaptırım uygulanması gerekir, biz bundan tarafız. Bu saatten sonra artık pek bir çözüm kalmadı. Avukatlara da  ihtiyaç yok kendisine sosyal hizmet uzmanı denilen kişilere zaten hiçbir şekilde gerek yoktur. Ortada usulsüzce yapılan bir çalışma var ise ve SGK da bunu tespit etmişse burada olay şudur: SSK’lı olma koşulları yerine gelmemiştir usulsüzlük vardır. Bu şekilde SGK emekliliği iptal edilecek kendisi Bağkur`dan emekli edilecektir. Buna kısaca kârdan zarar diyebilirsiniz: SSK`lı olsaydı daha yüksek maaş alacaktı, şimdi Bağkurlu olup daha az maaş alacak. Bir avukatın sizi bu durumdan kurtarma şansı olmayacaktır. Hele de işin içinde şikayet varsa, zaten bundan kurtulma şansınız yoktur.

Borçlanarak emekli olma işlemlerini aracı kurum üzerinden yaptıranlar, SSK’lı emekli olamadıkları için mağdur olduklarını düşünüyor. Vatandaşın emeklilik borçlanması için ödemiş olduğu para ne olacak?

Şahin: O para heba olmaz siz gününüzü satın almışsınız. Ancak durumunuz SSK’lı olmak için uygun değil, Bağkurlu olabilirsiniz. Mağduriyet sadece kişinin artık SSK’lı olamaması ile ilgili. Aracı kurum tarafından haksızlığa uğradıklarını düşünenler, haksız yere almış oldukları emekli maaşlarını geri ödeyecekler. Bundan kaçış yok. Ödemiş oldukları gün sayısı geçerlidir. Sadece statüleri artık 4A (eski ismiyle SSK) değildir. Vatandaşlar artık 4a’dan yani SSK`dan emekli olamayacak. O haklarını kaybetmiş olacaklar ama 4b yani Bağkurlu olarak her zaman emekli olabilecekler. Bu kişiye emekli aylığı da Bağkur`lu olma şartını yerine getirdiği zaman bağlanacak, yani eksik günlerini tamamladıktan, eksik olan meblağı ödedikten sonra.

Yurt dışı borçlanmayla emeklilikte 1 Ağustos’ta yürürlüğe giren yeni düzenleme ile neler değişti?

Şahin: 1 Ağustos`tan sonra da, vatandaşlarımız Bağkurlu da olsa emekli olmak için bize başvuruda bulundular. Kimsenin emeklilik hakkı elden gitmiş değil. Yeni kanun emekliliği engellemiyor emeklilik statüsünü değiştiriyor; 4a yerine artık, Bağkur 4b emeklisi olunabiliyor. Mesela 1 Ağustos`tan önce Türkiye’de bir işyerinde çalıştıysanız ancak bu çalışmanın usulüne uygun olmadığı veya paravan bir şirket üzerinden gerçeğe aykırı bir hizmet olduğu tespit edilir ve iptal edilirse, 1 Ağustos`tan sonra tekrar bir yerde çalışma yapsanız dahi SSK`lı yani 4a’lı olarak borçlanma yapma ve yurtdışı hizmet borçlanması sonucu SSK’lı emekli olma şansınız olmayacaktır. Çünkü artık SSK`lı olma seçeneği ortadan kalktı. Artık Bağkur`a borçlanabiliyorsunuz (4b), Bağkur’dan  emekli olabiliyorsunuz. 1 Agustos itibariyle geriye dönüşlerin yaşanması pek mümkün olmayacak. 1 Ağustos`tan önce yani yeni kanun yürürlüğe girmeden önce parasını ödemiş olanlar, emeklilik şartlarını yerine getirmiş olanlar SSK`lı olarak emekli olacaklar onlarda hiçbir sıkıntı yok. Ancak, yeni Yasa’daki düzenlemede maaş bağlamada yapılan değişiklik sebebiyle emekli aylıkları daha düşük olacaktır. 1 Ağustos`tan önce olduğu gibi SSK emeklilerine de artık yüksek maaşlar bağlanmayacak. 1 Ağustos sonrası yurtdışı baoçlanma başvuru işlemlerine yeni başlayan herkes zaten Bağkur`dan emekli olacak. Burada daha fazla para ödeyerek daha az emekli maaşı alma ve daha ileri yaşlarda (56 ve sonrası ) emekli olma durumu gündeme geldi.

Vatandaşlar simdi ne yapmalı?

Vatandaşlarımıza hep şunu söyledik/ söylüyoruz: Bizler Başkonsolosluklarda görevli çalışma ateşeleri ve sosyal hizmet uzmanları olarak, burada hiçbir şekilde randevu alınmadan ve ÜCRETSİZ danışma hizmeti veriyoruz. Bu hizmeti verirken de bizlere mevcut tüm sorularını sormalarını ve emeklilik ile ilgili planlarını anlatmalarını arzu ediyoruz. Bu sayede, ilerde hem Almanya’da hem Türkiye’de emeklilik ile bağlantılı mağduriyetlerin yaşanmasının önüne geçmek mümkün olabiliyor. Şimdi vatandaşlarımıza tavsiyem, bu işlere başlamadan önce ataşeliklerimize gelerek ücretsiz sunduğumuz danışmanlık hizmetlerinden yararlanmalarıdır. Emeklilik işlemleri için dışarıdan yüksek ücret karşılığı hizmet almanıza ve sebepsiz yere para harcamınza gerek bulunmamaktadır. Çalışma ataşeliklerine müracaat etmeniz yeterlidir.

Muhabirce/Hülya Sancak- ESSEN