Essen`de fotoğraflarla Türk -Alman ilişkileri sergisi açıldı

Türkiye ile Almanya arasında köklü ilişkilerin tarihine ışık tutmak amacıyla Türkiye T.C. Essen Başkonsolosluğu destek ve himayesinde INIMB (Institut für interkulturelle Musik und Bühnenkünste e.V.) işbirliğiyle Essen Kütüphanesi’nde düzenlenen Yıldız Sarayı Fotoğraf Koleksiyonundan Osmanlı-Almanya ilişikileri‘ konulu fotoğraf sergisi açıldı.

Sunumunu Nilgün Altın’ın yaptığı açılışta INIMB BaşkanıTülay Bozkuş bir konuşma yaptı, INIMB’in çalışmaları anlatıldı. Ardından T.C. Essen Başkonsolosu Şener Cebeci bir konuşma yaptı.

CEBECİ: İLİŞKİLERDE BAZI DÖNEMLERDE SIKINTILAR OLABİLİR

Başkonsolos Cebeci, konuşmasında Osmanlı’dan başlayan ve günümüze uzanan Türk Alman ilişkilerinin tarihsel önemine vurgu yaptı: “Türk Alman tarihinin yüzyıllara dayanan kökleri vardır. Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk Berlin elçisi Ahmet Resmi Efendi, Prusya Kralı’na güven mektubunu 1763 de takdim etmiştir. Elbette bütün ilişkilerde olduğu gibi Türk – Alman ilişkilerinde de bazı dönemler sıkıntılar olmuştur. Ama Türk – Alman ilişkileri ekseriyetle yüzyıllar içinde dostluk çerçevesi içinde gelişmiştir. Bizim karşılıklı olarak görevimiz bu ilşikilerin en iyi düzeyde devam etmesini sağlamaktır. Bundan dolayı bu tür sergiler ve akademik programlarla Türklerin ve Almanların ortak tarihi mirasına ışık tutulmasını sağlıyoruz. STK’larımızın bu tür etkinlikleri düzenlemesini destekliyoruz.”

Daha sonra Duisburg-Essen Üniversitesi öğretim görevlisi ve siyasetbilimci Dr. Ahmet Ünalan* Türk Alman ilişkilerinde 1871 – 1918 evresini belgelerle/fotoğraflarla anlatan bir sunum yaptı.  

DÖNEMİN İKİ AKTÖRÜ: KAYZER WİLHELM VE SULTAN ABDÜLHAMİD

Dr. Ahmet Ünalan Kaiser Wilhelm II ve Sultan Abdülhamid II ‘nin tahta çıktıkları evrenin sosyal, siyasal ve tarihsel arkaplanını ve bu çerçevede gelişen Türk – Alman ilişiklerini anlattı. Dr. Ünalan “Osmanlı ile Alman İmparatorluğu 1871 ve 1876 evrelerinde meşrutiyetlerini ilan etmiş monarşilerdir. Benzer bir şekilde her iki ülke de gecikmiş uluslaşmanın ve gelişmişliğin sıkıntıları içinde özellikle Britanya, Fransa ve Rus İmparatorluğu ile bir rekabet içinde bulunmuşlardır” dedi.

Dr. Ünalan Kayzer 2.Wilhelm ve Sultan 2.Abdülhamid’i karşılaştırdığı konuşmasında “Kayzer 2.Wilhelm özellikle Britanya rekabeti ve kompleksi içindeydi. Alman Mülkünün 1871 sonrası hızlı ekonomik ve sosyal gelişimini koloniler edinme ve askeri donanmanın güçlendirilmesiyle  taçlandırmak istiyordu. Sultan 2. Abdülhamid siyasetiyse daha  dengeli, diplomatik ve akıllıcaydı. Sultan Abdülhamid 1875 ekonomik buhranından ve İmparatorluğun Düyun-u Umumi’ye (Osmanlı Bankası) bağlanmasıyla ve 93 harbinin getirdiği toprak kayıpları ve ağır sonuçlarıyla çok zor şartlarda İmparatorluğu yönetmiş, birarada tutmaya çalışmış ve ciddi modernizasyon reformları yapmıştır. Buna rağmen kaçınılmaz bir şekilde İmparatorluk trajik sona yaklaşmıştır” dedi.

OSMANLI-ALMANYA İLİŞKİLERİ RASYONEL ÇERÇEVEDEDİR

Türk – Alman ilşiklerinin karşılıklı olarak bir çıkar ilişkisi çerçevesinde geliştiğini belirten Dr. Ünalan ‘Almanlar Britanya ile rekabet ilişkisinde özellikle Türk İmparatorluğu’nun çıkarlarıyla noktasal olarak denk düşen ilişkiler geliştirmişlerdir. Osmanlı İmparatorluğu’nun Almanya ile ilişkileri geliştirmesinin temel nedeni ekonomik ve askeri modernizasyonla alakalıdır. Ayrıca eğitim ve içtimai gelişimde Almanların önemli katkısı olmuştur. Ama ne olursa olsun ilişikler doğal olarak rasyonel bir çerçevede gelişmiştir. Osmanlı’nın Almanya ile ilişkilerde denge politikası gözetmediği tespiti yanlıştır’ dedi.

1.DÜNYA SAVAŞI İLE TRAJİK SONA GELİNDİ

Dr. Ahmet Ünalan: ‘Denge politikasına rağmen iki İmparatorluk da trajik sonlarına I. Dünya savaşı ile yaklaşmışlardır. Kayzer Wilhelm büyük ölçüde Birinci Cihan Harbini provoke etmiş ihtiyatlı  davranmamıştır. İttihat ve Terakki hükümetiyse hem ekonomik nedenlerle, hem de İmparatorluğun dağılma sürecini önlemek için Almanlarla müttefikliği çare olarak değerlendirmişlerdir’ tezini savundu.

SULTANAHMET’TE ALMAN ÇEŞMESİ

Dr. Ahmet Ünalan: ‘Kayzer 2.Wilhelm  bu ilişikleri pekiştirmek için 1898 de İstanbul, Kudüs ve Şam gezileri düzenlemiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun bağışı ve izniyle Kudüs’e Kurtuluş Kilisesi’ni yaptırmış ve açılışını yapmıştır. Bu gezi esnasında dünyada ekseriyetle Britanya esaretinde yaşayan Müslümanların koruyucusu olduğunu ilan etmiştir. Böylelikle İslam coğrafyasında sempati kazanmak istemiş, Britanya’yı hedef almış ve sömürülen Müslümanların ayaklanmasını ve böylelikle Britanya’nın zayıflamasını sağlamak istemiştir’ dedi ve ‘Bu gezi çerçevesinde İstanbul Bağdat, İstanbul – Hicaz demiryolunun yapımı antlaşması sağlanmıştır. Geziden anı olarak ayrıca Sultanahmet Meydanı’nda bulunan Alman Çeşmesi hatırası kalmıştır’ diye devam etti.

Dr. Ahmet Ünalan fotoğraf sergisinin de konusu olan fotoğrafların da,  teknik yeniliklere çok açık olan Sultan Abdülhamid’in diplomatik ilişkilerde hediye olarak takdim ettiği bir unsurdur. Sultan teknik yeniliklere açık olduğu kadar İmparatorluğun son evresinde reformlar sayesinde yetişen aydın ve genç kuşağa yeterince özgürlük ortamını tanımamış ve zorunlu olarak önce meşrutiyeti İttihat ve Terakki’nin baskısıyla ikinci kez ilan etmiş ve ardından da 31 Mart Vakkası sonucu iktidarı devretmek zorunda kalmış ve Selanik’te sürgünde trajik bir şekilde şehrin teslim edilmesine şahit olmuştur’ dedi.

MUSTAFA KEMAL ALMAN ARŞİVLERİNDE

Dr. Ahmet Ünalan: ‘Tarih bazen trajik anlara sahne olur. Bazen eski ve yeni yanyana gelir. Bu anlardan birisi de Kayzer’in İstanbul gezisine iade’-i ziyaretinde gerçekleşmiştir. Veliaht Mehmet Vahdettin’e Almanya gezisinde yaver olarak 36 yaşındaki Mustafa Kemal Paşa eşlik etmiştir.  Gezinin bir bölümünde Essen şehrine ziyaret gerçekleşmiş, Krupp fabrikası ziyaret edilmiş ve Villa Hügel’de Veliaht Mehmet Vahdettin’in onuruna akşam yemeği verilmiştir.  Mustafa Kemal Paşa Almanlarla ilişiklere daha mesafeli ve eleştirel bakan biridir. Eleştirilerini açık şekilde ve diplomatik dili de zorlayarak ifade etmiştir. Anafartalar zaferinin kahramanı olarak Almanların gözünde dikkat çekmiş olan Mustafa Kemal Paşa bu gezide daha da dikkat çeken bir şekilde Alman Dışişleri Arşivi notlarında izlendiği anlaşılmaktadır. Nitekim bir kaç yıl sonra Türkiye’nin kurtuluş mücadelesini örgütlemiş ve Cumhuriyeti kuran kişi olarak da Mustafa Kemal Atatürk tarihin sahnesinde saygın yerini almıştır’ dedi.

FOTOĞRAFLAR 2 ÜLKE ARASINDAKİ BAĞLARIN BELGESİ

Dr. Ahmet Ünalan zevkli bir tarih dersi niteliğindeki Almanca konuşmasını “1898’de gerçekleşen Sultan ve Kayzer buluşmasından miras kalan ve serginin konusu olan bu nadir ve güzel fotoğraflar iki ülke arasında bağlardan sadece biridir. Bunun dışında her iki ülke tarihi özellikle Almanya’daki Türklerin ortak tarihi ve kaderidir. O yüzden bu evrenin iyi bilinmesi, değerlendirilmesi  ve dostluk ilişkilerinin, bu tarihi miras gözönünde bulundurularak gelişmesi hepimizin sorumluluğundadır’ sözleriyle bitirdi ve sergiyi düzenleyen İNİMB yetkililerine ve özellikle T.C. Essen Başkonsolusu Şener Cebeci’ye teşekkür etti.   

14 Ocak’ta açılan Yıldız Sarayı Fotoğraf Koleksiyonundan Osmanlı-Almanya ilişikileri Fotoğraf koleksiyonu sergisi 25 Ocak’a kadar Essen Kütüphanesi’nde ziyaret edilebilir.

*Dr. Ahmet Ünalan Essen Üniversitesindeki habilitasyon – profesörlük sürecinin ve kürsü vekaletinin yanısıra siyasi danışmanlık yapıyor.

Muhabirce/ ESSEN