Almanya’da öğretmenlik eğitimi

Türkiye’deki bazı meslektaşlarım “Almanya’da nasıl öğretmen olunur?ˮ diye sorarlar bana. Herkese dert anlatmak kolay değil; en iyisi yazıya dökmek. Vereceğim bu bilgiler kısa da olsa Alman üniversitelerinde öğretmenlik okumak isteyen gençlerimizin de işine yarayacaktır.

Türkiye’de öğrenciler üniversiteye gitmek için Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından düzenlenen sınavlara katılırlar ve tutturdukları puanlara uygun olan üniversitelere gitmeye hak kazanırlar. Yeterli puan alamayan  öğrenciler istemedikleri bir bölümü de okumak zorunda kalabilirler.

Almanya’da ise üniversiteye giriş sınavları yapılmaz. Öğrencilerin lise bitirme sınav notlarına bakılarak kayıtlar yapılır. Notları pekiyi ve iyi derecede olan öğrenciler neredeyse her üniversiteye gidebilir. (Lise öğrenimi eyaletlere göre farklılıklar gösterir; 12-13 yıl sürer.)

ÖĞRETMEN OLMAK İÇİN

Öğretmen olmak için üç yıl lisans (Bachelor), iki yıl yüksek lisans (Master) yapmak gerekir.  (Bu yazıda Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti ölçü olarak ele alınmıştır. Her eyaletin Okul ve Eğitim Bakanlığı eğitim alanında birbirlerinden bağımsız davranırlar.)

Öğretmen olmak isteyen bir öğrenci en az iki bölümü, bunun yanısıra eğitim bilimi  (Erziehungswissenschaft) dersini  almak zorundadır. Örnek: Türkçe- İngilizce, Türkçe- Tarih, Türkçe- Almanca gibi. Buna ek olarak yabancı dil olarak Almanca (Deutsch als Fremdsprache), ya da Almanya’da doğanlar için ek Almanca (Zusatzsprache) okunması ders planına zorunlu olarak alınmıştır. (Bu zorunluluk ülkeye mültecilerin gelmesinden sonra ortaya çıkmıştır. Her öğretmen yeni gelen göçmenlere Almanca dilini öğretme yeteneğine sahip olmalıdır.)

Ana bölümler: Almanca, İngilizce, Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Sosyal Bilgiler

Ek bölümler: Fizik, Kimya, Biyoloji, Sosyal Bilgiler, Spor ve diğer yabancı diller vs.

Diğer yabancı diller ve İngilizce için (üniversiteye kayıt yapılırken) ayrıca dil testinden, spor dersi için ise spor testinden geçmek gereklidir.

STAJYERLİK DÖNEMİ

Üniversite bitirme sınavından sonra öğretmen adayları 18 ay stajyerlik yaparlar. Bu dönemde ortalama 1300, en çok 1600 (evli veya çocuk var ise) avro maaş alırlar.

Öğretmen adayları okullarda altı ay yedek öğretmenlik yapmayı kabul ederlerse stajyerlik süreleri bir yıla düşer; ancak bu zorunlu değildir; stajyerin isteğine bağlıdır. Genelde stajyer öğretmenler teftişlere iyi hazırlanmak için geniş bir zamana gereksinim duyarlar ve 18 aylık dönemi kabul ederler.

Öğrencilerin öğrenim süreci içinde üç ay yurt dışı deneyimi yapmaları istenir. (Gebelik veya çocuk olması durumunda bu zorunluluk ortada kalkar.)

Stajyer öğretmenler haftada bir gün mesleki seminerlere katılırlar. Dört gün okuldaki derslere girerler; ders planları hazırlarlar ve bunları bir dosyada toplarlar.  Bu süre içinde sorumlu uzman öğretmen onları 10 kez teftiş eder. Bu dönemin sonunda  ikinci devlet sınavı (2. Staatsexamen) yapılır.

Bir okula atanan öğretmen üç yıllık bir deneme süreci (Probezeit) geçirir. Bu dönemde okul müdürü, öğretmenin dersini dört kez teftiş eder ve sonunda bir mülakat yapar. Bu sınavı başaran öğretmenler (Alman vatandaşı olmak kaydıyla) ömür boyu devlet memuru olmaya hak kazanırlar. Onları işten atmak neredeyse olanaksızdır.

Öğretmenler ilkokulda haftada 28, ileriki okullarda 25,5 saat ders verirler. Bir öğretmenin maaşı 2500- 3000 Euro arasındadır. (Lise öğretmenleri 4000 Euroya kadar alabilirler.)

Almanya’da öğretmenlik saygın, ciddiye alınan ve geleceği olan önemli bir meslektir. Sokaklarda, kahvelerde boş gezen, kahvelerde oyun oynayan öğretmen göremezsiniz. Öğretmenlerin en iyi müfettişi öğrenciler ve velilerdir. Öğretmenler yaz, sonbahar, Noel ve Paskalya dönemlerinde toplam üç ay tatil yaparlar; yurt dışında tatil yapan öğretmenlerin sayısı hayli fazladır.

GENÇLERİMİZİ TEŞVİK EDELİM

Öğretmenlik sevilerek yapılması gereken kutsal bir meslektir. Atatürk; “Bir ulusun gerçek kurtuluşu eğitimle olur. Dünyanın her tarafında öğretmenler, insan topluluğunun en özverili ve saygıdeğer unsurlarıdır. Ulusları kurtaranlar yalnız ve ancak öğretmenlerdirˮ diyerek onların topluma ve ulusa olan sorumluluklarını dile getirmiştir. 745 bin öğrencimizin eğitim gördüğü Almanya’da, liseyi bitiren gençlerimizin öğretmenlik mesleğini seçmeleri bu ülkedeki geleceğimiz açısından da büyük önem taşımaktadır.