Türkiye`den emekli olmak cazip mi?

Almanya`da 67 yaşında emeklilikle karşılaştırıldığında Türkiye`den borçlanma ile emeklilik epey cazip görünüyor. Ancak bazı noktalara dikkat etmezseniz başınız ağrıyabilir.

Torba yasa sonrası gelen yoğun talep

Özelliklee 2014`ün sonuna doğru çıkan torba yasa kapsamında Mavi Kartlılara sağlanan kolaylıklar ve yurtdışı başlangıcının kabul edilmesiyle birlikte yurtdışı borçlanma ile emekliliğe talep artmış durumda. Son derece sıradan kaba bir hesaplama ve koşullarla su anki emekli aylığı 800 ila 1.300 TL arasında.

Aracı kuruma gerek var mı?

Türkiyeden emeklilik konusu konusu son bir kaç yılda ortaya çıkan aracı kurumlar için de abartılı bir kazanç kaynağı olmuş durumda. Neredeyse her köşede bir “Türkiye`den emeklilik” için  danışmanlık kuruluşu var. Konuya biraz yakından bakınca sormak gerekiyor aracı kurumlara ihtiyaç var mı, varsa bunların ücretleri ne olmalı? Hangi ücreti hangi işlem için istiyorlar ?

Konuyu biraz irdeledim. Türkiye`de Sosyal Güvenlik Kurumu`nu (SGK) ziyaret ettim gerekli işlemleri ve belgeleri sordum. Almanya`da da T.C Düsseldorf Başkonsolosluğu`nda çalışma ataşeliğini ziyaret ederek ataşelik görevlisi Fazıl Arslan`dan detaylı bilgileri aldım.

Benim yönelttiğim soruların dışında soruları olanlar, Almanya`da yaşadıkları yere en yakın konsolosluktaki çalışma ataşeliğini ziyaret ederek kendi sorularına cevap alabilir. Şimdi söyleşimize geçelim:

*****

Almanya`da halihazırda çalışan biri Türkiye`den emekli olabilir mi?

Fazıl Arslan: Müracaat edebilir, sigorta işlemlerini başlatabilir, parasını ödeyebilir. Ancak aylık başlangıcı itibariyle Almanya`da çalışma hayatını sonladırmış olması gerekir. Sosyal yardım, işsizlik parası almıyor olması gerekir, ayrıca serbest meslek sahibi olarak da (gelir vergisine tabi) çalışmaması gerekiyor.

Türkiye`den emekli aylığı aldığı halde kimler çalışabilirler “Mini Job” ?

Arslan : Bu durumu 3 maddede ele alabiliriz:

1. Türkiye`deki hizmetlerinden dolayı emekliliğe hak kazanmış olanlar.
2. Dul ve “Ölüm Aylığı” alanlar
3. 5 Temmuz 2012 tarihinden önce ise başlayıp, kesintisiz devam edenler.

Almanya`da emekli aylığı alan Türkiye`den de emekli aylığı alabilir mi?

Arslan: İki ülkeden de aynı anda emekli aylığı alabilir. Birinin diğerine zararı olmaz.

Almanya`da malülen emekli olan Türkiye`de de olabilir mi?

Arslan: Evet olabilir. En az yüzde 60 iş gücü kaybı aranmaktadır. Ancak Türkiye`deki maluliyet kriterleri Almanya`dan farklıdır.  Almanya`daki doktor raporlarınız maluliyetinizin kabul edilmesine yetmez. SGK` nın sevkedeceği hastanede doktor heyetince muayene sonucunda maluliyetinize  karar verilir.  Malülen emekli aylığı hesaplamasında ortalama aylık kazancın yüzde 60’ı ödenir. Maluliyet şartlarında 10 yıllık sigortalılık süresi ve 1800 günlük prim borçlanması aranır. Hastaneye sevk ve heyet raporundan önce 1800 günlük prim borçlanmasının yapılması tavsiye edilir.

Almanya`dan malülen emekli olan Türkiye`den normal emekli olabilir mi?

Arslan: Burada sıkıntı yok. Elbette olabilir.

Türkiye`de emekli olununca buradaki çalışma hayatı devam ediyorsa ne olacak?

Arslan: Emekliye ayrıldıktan sonra çalışma ihtiyacı doğar ise, SGK`ya bir dilekçe yazarak maaş durdurulabilir. Durdurulan maaş birikmez ve dolayısı ile geriye dönük ödeme yapılmaz. Tekrar dilekçe verilerek başlatılabilir.

Türkiyede kısa süreli sigorta başlangıcı yapmak mümkün mü, bir sakıncası var mı?

Arslan: Bağ-Kur`dan emekli olmak için Türkiyede sigorta girişine ihtiyaç yoktur. Ancak SGK`dan emekli olmak isteyen vatandaşlarımızın Türkiyede bir sigorta girişlerinin olması şarttır. Vatandaşlarımızın sigortalı oldukları süre içinde Türkiye`de ikamet etmeleri ve iş mahallinde bizzat bulunmaları önem arzetmektedir. Zira SGK, Türkiye`deki çalışmaları mercek altına almakta, denetlemektedir. Mevzuata uygun olmayan sigorta kayıtları tespit edildiğinde iptal edilmektedir. Ayrıca vatandaşlarımızın gümrük giriş -çıkış damgalarını vurdurmayı unutmamalarını tavsiye ederiz.

Mavi Kartlılar emekli olabiliyor mu?

Arslan: Mavi Kartlılar da artık emeklilik talebinde bulunabilmektedir. Ancak sadece Türk vatandaşlığında geçen hizmet veya ikamet süreleri borçlanılabilmektedir.

Son bir kaç yılda Türkiye`deki emeklilik işlemlerini takip etmek için aracı kurumlar çıktı. Bunların vatandaştan yüksek meblağlar istedikleri/vatandaşı mağdur ettikleri söyleniyor? Örnekler var mı?

Arslan: Mağdur olan pek çok vatandaşımızla karşılaşıyoruz, bu konu istismara çok açık malesef. Yarım saatlik standart bir işlem için vatandaştan yüksek ücretler talep edilmektedir. Bu ücretleri abartılı ve haksız bulduğumu ifade etmek isterim. Elbette işini düzgün yapan, makul ücret talep eden danışmanlık kurumları da vardır şüphesiz, bunlara sözümüz yok. Torba yasadan önce bazı hakların elde edilebilmesi için mahkeme sürecini yürütmek/takip etmek için talep edilen söz konusu ücretler, yasa tarafından bu haklar sağlandıktan sonra bile aynı şekilde vatandaştan “işlem ücreti” olarak istenmeye devam edilmektedir.

Emekliliğe başvuru için gerekli belgeler neler?

Arslan: Bayanların yurtdışı borçlanması için  

1. Meldebescheinigung (ikametgah- Almanya`ya geliş tarihlerinden itibaren)
2. Versicherungsverlauf (Sigortalilik sürelerinin dökümü) gerekmektedir. Bayanların bu belgeye çocuk varsa doğum ve yetiştirme sürecini de (Erziehungszeit) ekletmelerinde fayda var. Bayanlar hizmet süreleri olmasa bile „Ev Hanımlığı“ kapsamında ikamet sürelerini borçlanabilmektedirler. Erkeklerin borçlanmasında ise “hizmet süreleri” göz önünde bulundurulmaktadır. Öğrencilik ve staj süreleri borçlanmada dikkate alınmaz. Askerlik süresinin ise ihtiyaç halinde ayrıca borçlanılması gerekmektedir. Bunların dışında
3. Kimlik (TC/Mavi KArt)
4. TC. Sigorta No.
5. Türkiye`de işe giriş çıkış tarihleri (Söz konusu giriş çıkış belgeleri ilgili Emniyet Müdürlüklerinden temin edilebileceği gibi eski pasaportlardaki damgalar da dikkate alınır)

Yurtdışı borçlanmasında nelere dikkat edilmeli, dezavantajları var mı ?

Arslan: Eğer dikkat edilmezse “astarı yüzünden pahalıya malolabilir.” Talep dilekçesinde özellikle  “11.Madde” ye dikkat etmek gerekiyor. Başlangıç tarihi ve gün sayısı yanlış kaydedildiğinde yanlış sonuçlar alabilirsiniz. Diğer taraftan emekliliğiniz bağlandığında bazı Alman kurumlarına (LVA, Krankenkasse, ARGE) bu konuda bilgi vermekle yükümlüsünüz. Aksi takdirde günün birinde size pahalı bir sürpriz yapabilirler. Vatandaşımız aktif çalışma hayatına devam ediyorsa veya sosyal yardım (Grundsicherung) almak durumunda ise, primlerini ödemiş ve yaşı dolmuş olsa bile emekliliğini başlatmamasını tavsiye ederiz. Zira hak kaybına maruz kalabilir, mağdur olabilir.   

Mesela, sigorta primlerini ödeyen 5800 iş gününü tamamlayan ve bunları tamamladığında 43 yaşında olan bir vatandaşa hemen emekli aylığı bağlanıyor mu, yoksa yaş sınırını beklemek gerekiyor mu? Kadınlar kaç yaşında erkekler kaç yaşında emekli olabiliyor?

Fazıl Arslan: Primlerini ödeyen şahsın yaşını ve sigortalılık süresini doldurması beklenir. Sigortalılık süresi bayanlarda 20, erkeklerde 25 yıldır. Standart emeklilik yaşı bayanlarda 58, erkeklerde 60`dır. Ancak bununla birlikte hizmet ve ikamet başlangıcına göre, ödenecek prim gün sayısı ve emeklilik yaşı farklılık gösterir.

SONUÇ

Evet sorular cevaplar böyle. Elbette emeklilik süreci kişiye özel hesaplamalara bağlı; sigorta başlangıcı, yaş, vatandaşlık, ikamet, çalışma durumu gibi kişiye özel unsurlardan dolayı herkesin farklı soruları olabilir.

Standart bir emeklilik müracaatı için gerekli olan formaliteleri biraz dikkat ve çaba sarfederek kendiniz de yapabilirsiniz. Ancak yine de zorlandığınız noktalar olabilir. O zaman  bağlı olduğunuz konsolosluklardaki çalışma ataşeliklerinin ücretsiz danışma hizmetlerine başvurmanızı önemle tavsiye ederiz.

Hülya Sancak/ Düsseldorf