Tek bir egemenlik var o da, milli egemenlik
Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Büyük Millet Meclisi`nin 29 Ekim 1923`te Cumhuriyet yönetimini ilan etmesinin anısına her yıl 29 Ekim günü, Türkiye`de, Kuzey Kıbrıs`ta ve dış temsilciliklerde kutlanan bir milli bayramdır.
Osmanlı Devleti 623 yıl boyunca 36 padişah tarafından yönetilmiş, 1876 ve 1908 yıllarında iki kez meşrutiyet ilan edilmiştir. Meşrutiyet bir idare şekli olup, hükümdarlıkla yönetilen bir ülkede bir de parlamento vardır, devlet parlamento tarafından idare edilir.
ÖNCE TBMM AÇILDI
Osmanlı`nın dağılma dönemine girmesi, Avrupa`da Endüstri Devrimi`nin tamamlanmasıyla birlikte baş gösteren bağımsızlık hareketleri neticesinde başlayan Trablusgarp Savaşı ve Balkan Savaşları`nın ardından 1. Dünya Savaşı sona ermiş, Mustafa Kemal Atatürk 19 Mayıs 1919`da Osmanlı hükümeti tarafından, bölgede düzeni yeniden sağlaması için Samsun`a gönderilmişti. Ülkenin bir çok ilinde kongreler düzenlemiş ve “Tek bir egemenlik var, o da milli egemenliktir. Milletin egemenliğini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.” ilkesinden hareketle düşman kuvvetleri yurttan atılarak Kurtuluş Savaşı kazanılmıştır. Yurdun her tarafından gelen temsilcilerle 23 Nisan 1920`de Ankara`da Hacı Bayram Camisi`nde kılınan cuma namazı sonrası dualarla Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) açılmıştır. Sonrasında ise 1 Kasım 1922`de saltanat kaldırılmıştır.
24 Temmuz 1923 günü İsviçre`nin Lozan şehrinde imzalanan Lozan Barış Antlaşmasıyla yeni bir devletin temelleri atılmış fakat devletin yönetim biçimi henüz belirlenmemiştir.
“EFENDİLER, YARIN CUMHURİYETİ İLAN EDECEĞİZ!”
Mustafa Kemal uzun süreden beri kafasında belirlediği yönetim biçiminin hazırlıklarını bitirmişti. 28 Ekim akşamı yakın arkadaşlarını Çankaya`da yemeğe davet etmiş ve “Efendiler, yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz!” demiş ve açıklamasını şöyle sürdürmüştür; “Türkiye Devletinin hükümet şekli Cumhuriyettir.”
29 Ekim günü Atatürk, milletvekilleriyle görüştükten sonra taslak önergesi TBMM tarafından kabul edilmiş yeni yönetim biçimi Cumhuriyet, yeni devletin ismi ise “Türkiye Cumhuriyeti Devleti” olarak belirlenmiştir. Atatürk kurulan Türkiye Cumhuriyeti`nin ilk cumhurbaşkanı, İsmet İnönü ise ilk başbakanı olmuştur. Cumhuriyet yönetiminde halk, kendisini temsil edecek milletvekillerini oylarıyla seçerek meclise gönderir.
Cumhuriyetin ilanı aynı gece tüm yurtta ilan edilerek 101 pare top atışıyla sevinç ve coşku içerisinde kutlanmıştır.
Atatürk bir vecizesinde; “Ey yükselen yeni nesil! İstikbal sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk, onu devam ettirecek sizlersiniz” diyerek Cumhuriyeti gençlere emanet etmiştir.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 1925`ten itibaren ülkemizde ve dış temsilciliklerde bayram olarak kutlanmaktadır.
Cumhuriyetin kuruluşunun 94. yıl dönümünde; Türkiye Cumhuriyeti Devleti`nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, silah arkadaşlarını ve aziz şehitlerimizi rahmetle, kahraman gazilerimizi minnetle anıyoruz. Cumhuriyet Bayramımız Kutlu Olsun.
Ünsal GÜR/ESSEN
